Sbiro.eu – Zeughi de carte da tradiçion ligure

Cirollon
zeugo ligure pe 4 zugoei

O cirollon o l’é unna variante ciù strategica da cirolla, o famoso zeugo ligure, ma con de regole inspiæ a-o sgobbon scientifico.

Noçioin de base

Masso e zugoei

Pe zugâ s’addeuvia un masso zeneise da 40 carte, fæto de 1 (ò asso), 2, …, 7, sbiro (S), dònna (D), òmmo (Ò) inte quattro merse de coppe , dinæ , scioî ♣ e spoæ ♠.

Ciascheduña carta a l’à doe varsciue: unna varsciua de preisa e unna varsciua de primmea:

CartaVarsciua
preisaprimmea
Ò1010
D910
S810
7721
6618
5515
4414
3313
2212
A116

Se zeuga inta quattro, e i zugoei assettæ de fronte en inta mæxima squaddra.

O zeugo o l’é fæto de un numero de moen, che en e fase de zeugo tra doe distribuçioin de carte. Unna partia a l’é fæta de un numero variabile de moen, quante ghe n’é beseugno pe arrivâ a-o limite di ponti stabilio, ch’o l’é pe-o sòlito 101.

Distribuçion

Pe-a primma man, o massê o l’é çernuo à caxo. Pe quelle apreuvo, o ròllo do massê o va a-i atri zugoei into senso conträio de ragge do releuio. O massê o remescia e carte e o ê pòrze à l’avversäio in sciâ seu manciña pe coppâle. Dapeu o massê o dà neuve carte pe zugou e quattro descoverte in sciâ töa, à sta mainea chì: à partî da-o zugou in sciâ seu drita e dapeu into senso conträio de ragge do releuio, o dà un pacchetto da træ carte pe zugou, dapeu doe in sciâ töa, atre træ pe zugou, atre doe in sciâ töa, e ancon træ pe zugou.

Se inte quattro carte misse in töa da-o massê gh’é doî asci ò ciù tanti, a man a va a-o muggio ò à monte: o massê o se piggia torna tutte e carte, o ê remescia, o ê fa coppâ, e o ê dà torna.

Stæte finie tutte e carte inte moen di zugoei, a man a termina e se conta i ponti.

Execuçion

Zeugo da man

O fin do cirollon o l’é de fâ i ciù tanti ponti che se peu, de mòddo che a seu squaddra a razzonze pe-a primma o limite di ponti stabilio. Un pe vòtta, con partî da-o zugou in sciâ manciña do massê (o primmo de man) e dapeu into senso conträio a-e ragge do releuio, i zugoei callan unna carta descoverta in sciâ töa. À segonda da carta callâ e de carte in sciâ töa, inte çerti caxi che saian descriti dabasso, i zugoei peuan fâ preisa (saieiva à dî cattuâ de carte). O zeugo o va avanti à sta mainea fin à quande finisce e neuve carte inte moen di zugoei.

Se, co-a carta ch’o l’à deçiso de callâ, un zugou o no peu fâ nisciuña preisa (ò se no gh’é de carte in sciâ töa), aloa sta carta a l’é lasciâ descoverta in sciâ töa, insemme a-e atre carte che maniman gh’ean za. Se, in cangio, co-a carta callâ se peu fâ preisa, o zugou o l’é obrigou à fâla.

Preisa

E carte in sciâ töa se peuan piggiâ à træ mainee:

A preisa de carte o l’é o mecaniximo de base pe guägnâ i ponti à cirollon. E carte piggiæ, insemme a-e carte ch’an fæto e preise, se mettan coverte inte unna pilla da arente a-o zugou ch’o l’à fæto a preisa, dita muggetto de preise. Pe commun, un di doî zugoei da squaddra o tëgne tutte e carte piggiæ da-a squaddra. A-a fin da man, i muggetti de preise s’addeuvian pe calcolâ i ponti de doe squaddre.

Quande finisce a man, se l’arresta de carte in sciâ töa, ste chì van a-a squaddra ch’a l’à fæto l’urtima preisa, comme s’a l’aise piggiæ.

Sgobbe

Quande un zugou o piggia tutte e carte in sciâ töa, o guägna unna sgobba. A sgobba a se marca con giâ a-o conträio e pe traverso, into muggetto de preise, a carta ch’a l’à fæto a preisa. A-a fin da man, ciascheduña sgobba a vâ un ponto.

L’urtima carta callâ da man a no peu fâ sgobba, ascì ben che con callâla o zugou o piggia tutte e carte in sciâ töa. De mainea pægia, quande l’arresta de carte in sciâ töa a-a fin da man e van a-a squaddra ch’a l’à fæto l’urtima preisa, no van comme sgobba.

Boñe

Quande i zugoei s’attreuvan inte moen çertiduñe combinaçioin de carte, dite boñe, an a poscibilitæ de guägnâ di ponti in azzonta con deciarâle:

Se un zugou o l’à uña de ste boñe ò ciù tante, avanti de callâ a seu primma carta da man o l’à da piccâ in sciâ töa pe deciarâle e descrovî e carte corrispondente. Ste carte s’an da lasciâ descoverte, e s’an da zugâ pe-e primme avanti de poei callâ e atre.

A-o fin de boñe, o sette de coppe (dito poncin) o peu piggiâ o ròllo de chesesegge carta, ma solo se con fâ questo o zugou ch’o l’à inte moen o peu guägna unna boña. Inte sto caxo, o zugou o deciara a varsciua do poncin, e o poncin o conserva sta varsciua pe-a man corrente (ma no quande se conta i ponti, e donca pe-a primmea). Pe exempio, se un zugou o l’à doî asci e o poncin inte moen, o peu deciarâ che o poncin o l’é un asso, e donca guägnâ un barsegon. Dapeu, a-o momento de callâlo, o peu deuviâlo pe fâ unna sgobba comme s’o fïse un asso (pe mezo do mecaniximo da preisa d’asso), ma a-a fin do gio quande se conta i ponti, o poncin o vëgne torna à ëse o sette de coppe.

A segonda categoria de boñe a l’é quella de boñe pe-o massê, che s’an da fâ co-e quattro carte ch’o mette in sciâ töa a-o comenso da man:

O massê o l’à da deciarâ ste boñe tòsto finia a distribuçion de carte, avanti che o primmo de man o calle a seu primma carta. Anche pe-e boñe do massê o poncin o peu piggiâ chesesegge varsciua, à condiçion che sta varsciua a permette a-o massê de guägnâ segge a boña do chinze segge quella do trenta.

Ponti

Stæto finio unna man, se calcola i ponti de doe squaddre. I ponti en a somma de: ponti de masso, sgobbe, ponti pe-e scæ e ponti pe-e boñe.

Ponti de masso

I ponti de masso en:

A primmea a l’é unna combinaçion de quattro carte, uña pe mersa. Ciascheduña squaddra a forma a seu primmea con çerne a carta a ciù fòrte de ciascheduña mersa, segondo e varsciue de primmea scrite in sciâ töa de d’ato à sta pagina. A squaddra co-a primmea de varsciua ciù erta (calcolâ con azzonze e varsciue de primmea de quattro carte stæte çernue) a guägna o ponto de primmea.

Sgobbe

Tutte e vòtte che un zugou o piggia tutte e carte in sciâ töa o guägna unna sgobba, marcâ con unna carta giâ a-o conträio into muggetto de preise. Quande se conta i ponti a-a fin de unna man, ògni sgobba a vâ un ponto.

Scæ

Se unna squaddra a l’arriësce à piggiâ çertiduñe combinaçioin, a guägna di ponti in azzonta a-a fin da man. E combinaçioin en:

Boñe

L’urtima mainea de guägnâ di ponti a l’é pe mezo de boñe, segge quelle de man segge quelle do massê, stæte za descrite inta seçion de d’ato.

Stöia

O cirollon o l’é unna variante da cirolla, inspiâ a-o sgobbon scientifico. Pe de nòtte stòriche in sciâ cirolla, sciâ l’ammian a pagina da cirolla.